Artykuł
Park leży w środkowej Wielkopolsce w dorzeczu Warty i odwadniają go rzeki Warta, Miłosławka i Lutynia. Utworzony został Rozporządzeniem Wojewodów Poznańskiego i Kaliskiego z dnia 17 października 1994 r.
O PARKU OGÓLNIE
Park obejmuje obszar 15 640 ha (w tym 8194 ha gruntów ornych, tj. 52% całej powierzchni i 6129 ha lasów, tj. 39% powierzchni), z czego na terenie gminy Żerków 8680 ha, na terenie gminy Miłosław 5880 ha, na terenie Nowe Miasto n/Wartą 1080 ha, rozciągając się na terenie gmin: Miłosław, Nowe Miasto nad Wartą i Żerków. Przedmiotem ochrony jest unikatowa, bardzo urozmaicona rzeźba terenu, bogate i ciekawe zbiorowiska roślinne, rzadkie gatunki i roślin i zwierząt, a także wartości kulturowe, związane z bogatą przeszłością tego regionu. Teren parku leży w dorzeczu Warty i odwadniają go rzeki Warta, Miłosława i Lutnia. Rzeki te na terasie zalewowej utworzyły liczne, niezwykle malownicze starorzecza, które w okresie przelotów pełnia funkcje zimowiska ptaków wodnych. Ptaki wodne przebywają również na stawach rybnych, których wiele znajduje się w dolinie Miłosławki.
Pradolina Warciańsko-Odrzańska dzieli park na dwie części: część północną o charakterze rolniczo-leśnym, w której zdecydowanie przeważają lasy, oraz południową, o krajobrazie mozaikowym, w której przemiennie występują różne ekosystemy leśne, polne, łąkowe, torfowiskowe, wodne i osady wiejskie.
Urozmaicona rzeźba powierzchni Parku jest wynikiem działalności lodowca na tych terenach. Można tu wyróżnić cztery wyraźne formy tej rzeźby. Od północy są to: wysoczyzna morenowa płaska i falista, rozcięta z północnego wschodu na południowy zachód doliną Miłosławki, urozmaicona licznymi stawami rybnymi. Kolejną formą jest Pradolina Warty z wyraźnie wykształconymi terasami, na których zachowało się wiele starorzeczy.
Wybitnym elementem jest wyniosły pagór morenowy tzw. Wał Żerkowski, o bardzo dużym urozmaiceniu rzeźby, z kulminacjami Łysej Góry (161 m n.p.m.) i Góry Żerkowskiej (155 m n.p.m.). Liczne rozcięcia erozyjne, parowy, silne nachylenie krawędzi oraz wysokości względne, dochodzące tu do 90 m, nadają tej części parku szczególnego uroku. To stąd, z wyniesionych wysoko ponad dolinę Warty okolic Żerkowa, rozciągają się wspaniałe widoki na odległe lasy, wsie i dwory. Dogodym miejscem do podziwiania krajobrazu jest punkt widokowy w Brzóstkowie.
Ostatnią formą rzeźby terenu jest Pradolina Żerkowska, otaczająca od południa, wschodu i północy Wał Żerkowski. Jej dnem płynie Lubieszka, lewy dopływ Lutni.
W południowej części parku przeważają monokultury sosnowe, wprowadzone na uboższych siedliskach, natomiast leżące w części północnej tzw. lasy czeszewskie należą do najpiękniejszych, najbardziej interesujących obszarów leśnych Wielkopolski. Lasy te porastają terasy doliny Warty i maja charakter często zbliżony do naturalnego, stanowiąc z tego względu cenny obiekt badań geobotanicznych. Występują w nich głównie: jesion zwyczajny, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, olsza czarna, rzadziej wiązy i brzoza brodawkowata, a także wiele gatunków roślin chronionych.
To w tych lasach już w 1907 roku powstał pierwszy w Wielkopolsce rezerwat przyrody, chroniący fragment wielogatunkowego lasu łęgowego w dolinie Warty. Również obecnie najcenniejsze fragmenty tych lasów poddane są ochronie rezerwatowej. Utworzono rezerwaty: „Czeszewski Las”, „Dwunastak” i „Dębno nad Wartą”. Poza bogactwem roślin (stwierdzono tu występowanie ok. 800 gatunków roślin naczyniowych) Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy charakteryzuje się również bogactwem fauny.
W rezerwacie „Dębno nad Wartą” chronione są rzadkie gatunki zwierząt bezkręgowych. Istnieją tu też ostoje ptaków wodnych i błotnych – stawy miłosławskie oraz dolina Warty, gdzie można spotkać m. in.: czaplę siwą, zimorodka, łabędzie, kaczki, perkozy, łyski, a także gatunki ptaków podlegających szczególnej ochronie. Wiele tych ptaków w okresie lęgowym zakłada tu swoje gniazda, inne są na przelotach.
Obok walorów przyrodniczych Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy posiada wiele wartości historyczno – pamiątkowych. Objawiają się one licznymi znaleziskami prehistorycznymi z różnych epok, cmentarzyskami oraz grodziskami, co świadczy, iż ziemie te były już w odległej przeszłości zasiedlone. O atrakcyjności krajoznawczej parku świadczy również wiele cennych zabytków architektury, a poznanie tych walorów ułatwiają znakowane szlaki turystyczne.
Do szczególnej sławy tych ziem przyczynił się w znacznym stopniu pobyt w Śmiełowie Adama Mickiewicza w 1831 roku. To tutaj, urzeczony pięknem tych okolic, Mickiewicz napisał prawdopodobnie pierwsze strofy „Pana Tadeusza”.
Na terenie Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego znajduje się wiele atrakcji przyrodniczych, które zostały objęte dodatkową ochroną, poprzez utworzenie rezerwatów przyrody, pomników przyrody i parków podworskich. Rezerwaty przyrody powstały dla szczególnej ochrony unikatowych obszarów przyrodniczych. Są to trzy rezerwaty leśne „Czeszewo”, „Dwunastak” i „Lutynia” oraz jeden rezerwat faunistyczny "Dębno nad Wartą" położony na terenie naszego powiatu. W gminie Nowe Miasto nad Wartą objętej parkiem krajobrazowym poprowadzony został zielony szlak turystyczny z Nowego Miasta przez Wolicę Kozią do Bieździanowa.
Podstawową pozycję w szacie roślinnej zajmują lasy liściaste porastające terasę zalewową i środkową doliny Warty i Lutyni, które posiadają charakter zbliżony do pierwotnego. Poza tym spotyka się lasy przekształcone w monokultury sosnowe. Interesujące zbiorowiska stanowią również łęgi zboczowe spotykane z parkach podworskich. W obniżeniach dolinnych występują rozległe obszary zbiorowisk łąkowych. Hodowlane stawy, starorzecza, oczka śródpolne czy rzeki to stanowiska roślinności wodnej i szuwarowej. W sumie stwierdzono występowanie około 800 gatunków roślin naczyniowych, w tym około 20 gatunków chronionych.
Wśród zwierząt zasiedlających tereny parkowe wiele z nich to gatunki chronione i ginące, a dotyczy to głównie przedstawicieli ptaków wodnych i drapieżnych oraz bezkręgowców.
Jednym z największych atutów Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego jest malownicza rzeźba terenu która powstała w wyniku działalności lodowca. Pradolinę Warty z wyraźnie ukształtowanymi terasami zalewowymi i nadzalewowymi zamyka od strony południowej spiętrzona morena czołowa tzw. Wału Żerkowskiego, którego kulminacją jest Łysa Góra (161 m n.p.m.) Ze względu na owe ukształtowanie powierzchni „Szwajcaria Żerkowska” przeżywała rozkwit turystyki na przełomie XIX i XX wieku, związany z wodolecznictwem i kąpielami wodnymi u gorących źródeł Czeszewa.
Al.Niepodległości 16/18 (bud. C, pok. 12), 61-713 Poznań
tel. 061 854 13 98, tel./fax 061 854 14 48e-mail: zpkww_sekretariat@zpkww.pl
strona internetowa: http://zpkww.pl/
Bezpośredni kontakt z pracownikiem Parku: zerkowsko_czeszewski@zpkww.pl
Pliki do pobrania:
Rozporządzenie Wojewodów Poznańskiego i Kaliskiego z dnia 17 października 1994 r - plik pdf Załącznik nr 1 do rozporządzenia - opis granic - plik pdf Załącznik nr 2 do rozporządzenia - szkic orientacyjny - plik pdf
Warto zobaczyć:
Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy - M. Chwistek
Album fotograficzny autorstwa Marka Chwistka pt. „Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy” wydany w 2013 roku, powstał na zlecenie Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Wydawcą albumu jest Agencja Promocyjno-Wydawnicza UNIGRAF z Bydgoszczy. Celem albumu jest przedstawienie walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych Żerkowsko-Czeszewskiego Parku Krajobrazowego. Publikacja liczy 262 strony, podzielone na następujące rozdziały: Wiosna, Lato, Jesień, Zima, Kultura. Całość poprzedzono wstępem autorstwa Krzysztofa Schwartza i Anny Andrzejewskiej. Uzupełnieniem treści jest mapa parku. Album został wydany w wersji dwujęzycznej polsko-angielskiej. Zobacz pełną treść publikacji>>>
|
